نظریه سیستم های بوم شناختی

مرور نکات رشد

وی فرد را به صورت سیستم پیچیده ای از روابط در نظر می گیرد که چندین سطح از محیط اطراف بر او تاثیر می گذارند.

این سطوح عبارت اند از:

⭕️۱-ریز سیستم (میکروسیستم):

عمیق ترین سطح محیط است که فعالیت ها و الگوهای تعامل در نزدیک ترین محیط فرد را شامل می شود.

رابطه ها در این سطح دو جهتی هستند. مثلا والدین بر رفتار کودکان تاثیر می گذارند و برعکس.

برای مثال یک کودک مهربان احتمالا واکنش های خوشایند و صبورانه والدین را بر می انگیزد، در حالی که یک کودک فعال و بی قرار به احتمال زیاد با قید و بند و تنبیه والدین مواجه خواهد شد.

اما شیوه فرزند پروری که هر یک از ان دو کودک تجربه می کنند و منجر به تقویت یا تضعیف رشد آنها میگردد، به سیستم های محیطی بستگی دارد که روابط والد کودک را تحت تاثیر قرار می دهد.

⭕️۲-میان سیستم (مزو سیستم):

ارتباط میان ریز سیستم ها را شامل می شود. مثلا پیشرفت تحصیلی فرد علاوه بر این که به فعالیت های کلاسی مربوط می شود، به روابط والدین در خانه و میزان تلاش او برای یادگیری موارد درسی مربوط می شود.

در میان بزرگسالان نیز ، این که یک نفر در مقام همسر و والد چقدر در منزل خوب عمل می کند، به تجربه های او در محیط کار و بالعکس مربوط می شود.

⭕️۳-برون سیستم (اگزوسیستم):

عبارت است از موقعیت های اجتماعی که به طور مستقیم فرد در حال رشد را شامل نمی شود، اما به هر حال بر تجربه های او تاثیر می گذارند. این موقعیت ها می توانند سازمان های رسمی مثل هیات مدیره در محیط کار فرد یا خدمات بهزیستی در جامعه باشند. مثلا برنامه های انعطاف پذیر ، مرخصی های استحقاقی پدر و مادر ، مرخصی های استعلاجی برای والدینی که فرزندانشان بیمارند، راه هایی هستند که محیط های شغلی می توانند به والدین کمک کنند تا فرزندان خود را پرورش دهند و به طور غیر مستقیم رشد والد و کودک را تقویت کنند.

حمایت های برون سیستم می توانند غیر رسمی نیز باشند و مثل شبکه های اجتماعی دوستان و اعضای خانواده اصلی که توصیه، رفاقت و حتی کمک مالی تامین می کنند.

⭕️۴-کلان سیستم (ماکروسیستم):

بیرونی ترین سطح محیط است که ارزش ها، قوانین، سنت ها و امکانات یک فرهنگ خاص را شامل می شود. مثل حمایت ها و امتیازاتی که کشورها برای مراقبت از کودکان قائل می شوند و یا مستمری سعادتمندانه ای که دولت برای بازنشستگان تامین می کند و همین مستمری از سلامت سالخوردگان حمایت می کند.

برونفن برنر، بعد زمانی الگوی خود سیستم زمانی می نامد.

بنابراین در نظریه سیستم های بوم شناختی،

رشد نه توسط شرایط محیطی و نه توسط گرایش های درونی فرد هدایت می شوند،

بلکه افراد هم تولید کننده محیط و هم محصول ان هستند و متقابلا روی هم تاثیر می گذارند.

سیستم پویا و همیشه متغیر :

طبق نظریه ی برونفن برنر محیط،نیرویی راکد نیست که افراد را به طور یکسان تحت تاثیر قرار دهد،بلکه همیشه پویا و متغیر است .زمانی که افراد نقش ها و موقعیت هایی را به زندگی خود اضافه می کنند،وسعت ریز سیستم های آن ها تغییر می کند.این تغییرات در موقعیت ها،به قول برونفن برنر ،انتقال های بوم شناختی نام دارند که در سراسر زندگی صورت می گیرند و اغلب نقطه ی عطف مهمی در رشد هستند.آغاز مدرسه،وارد شدن به نیروی کار ،ازدواج کردن ،پدر و مادر شدن،طلاق گرفتن،نقل مکان کردن و بازنشستگی نمونه هایی از انتقال های بوم شناختی هستند.

برونفن برنر،بعد زمانی الگوی خود سیستم زمانی می نامد.تغییرات رویدادهای زندگی می تواند از بیرون تحمیل شود یا این که از درون فرد ناشی گردد،چرا که افراد بسیاری هستند که موقعیت های زندگیشان را خود می آفرینند ،انتخاب می کنند و تغییر می دهند.انجام این کارها به سن،ویژگی های جسمانی و عقلانی و شخصیت آن ها و هم چنین فرصت هایی که محیط برای آن ها فراهم آورده است بستگی دارد.بنابراین در نظریه ی سیستم های بوم شناختی،رشد نه توسط شرایط محیطی و نه توسط گرایش های درونی فرد هدایت می شوند،بلکه افراد هم تولید کننده ی محیط و خم محصول ان هستند و متقابلا روی هم تاثیر می گذارند.

🔻نظریه سیستم های بوم شناختی #برنر

شخص در یک سیستم پیچیده روابط رشد میکند که چندین سطح از محیط اطراف بر او تاثیر گذارند

🔻ریز سیستم/microsystem

عمیق ترین سطح،روابط دوسویه(رابطه مادر فرزند)

🔻میان سیستم/mesosysten

رابطه بین ریز سیستم ها(رابطه والدین  کودک با مدرسه ودوستان کودک)

🔻برون سیستم/exosystem

موقعیت های اجتماعی فرد درحال رشد را در برنمیگیرد اما بر موقعیتها تاثیر گذار است (خدمات بهداشتی رفاهی ،هیات مدیره محیط کار مادر.مرخصی استعلاجی مادر ، شبکه های اجتماعی)

🔻کلان سیستم/macrosystem

بیرونی ترین سطح برونفن  برنر(موقعیت نیست.  ارزشها ،قوانین،آداب ورسوم وامکانات)

مستمری به بازنشستگان .رفاه بیشتر والدین شاغل برای کودکانشان و....

یوری برونفن برنر یک روانشناس (تولد: 1917 وفات:2005) یک روانشناس مشهور است که نظریه بوم شناختی در روانشناسی رشد که یکی از نظریه های مهم در این رشته است را ارائه داده است. وی همچنین یکی از بنیانگذاران طرح سرآغاز (کلاس های پیش دبستانی برای کودکان محروم) است. نظریه سیستم های شناختی برونفن برنر شامل چهار سیستم می باشد:

1-میکروسیستم: شامل روابط اعضای خانواده با یکدیگر

2- مزوسیستم: شامل روابط خانواده ها با یکدیگر

3- اگزوسیستم: شامل روابط درون محیط (مثل مدرسه) که به طور مستقیم در کودک تأثیر می گذارد.

4- ماکروسیستم: شامل روابط اعضای کل جامعه و نهادها و موسسات.

به عقیده برونفن برنر هر یک از این سیستم ها بر رشد کودک تأثیر می گذارند.